ÇEVRESEL RİSK DEĞERLENDİRME
Çevresel risk bir tehlikenin herhangi bir nedenle ortaya çıkma olasılığı ve tehlike ortaya çıktığında yaratacağı şiddet ile arasında olan bağdır. Birçok farklı olay ve davranış sonucunda olumsuz durumlar yaşanmaktadır. Çoğunlukla bu olumsuz durumdan etkilenen kitleler ve çevre bulunmaktadır. Yaşanabilecek olumsuz durumların çeşitli yöntemlerle önceden tahmin edilmesine çevresel risk değerlendirmesi denir. Çevresel risk değerlendirme çok sayıda plan ve proje öncesinde yapılmaktadır. Uygulamaya geçilmeden önce oluşabilecek risklerin önceden tahmin edilmesi sayesinde gereken önlemler alınmaktadır. Çevreye ve insanlara olan zararın minimuma indirilebilmesi için uygulama aşamasına geçilmeden çevresel risk değerlendirme tablosu yapılmalıdır. Çevresel risk analizi nedir sorusunu anlayabilmek için öncelikler riski anlamak gerekir. Risk gelecekte olabilecek sorun, tehlike ve tehditlerin önceden tahmin edilmesidir. Risk ve tehlike kavramları birbirine sıkça karıştırılan bir konudur. Bu iki kavram birbirinden farklıdır. Risk iyi bir yönetimin yönetebileceği bir konudur. Tehlike çalışmanın bulunduğu ortama ve çevreye zarar verme potansiyelidir. Risk aynı zamanda tehlikenin bir sonucudur. Çevresel risk analizi mevcut veriler üzerinde yapılan çalışmalar sonucunda tehlikeleri belirlemek ve oluşabilecek tehlikelerin çevreye ve insanlara vereceği zararları tahmin etmektedir. Risk analizi oluşabilecek tehlikeleri önleyebilmek için gerçekleştirilen ilk ve en önemli adımdır. Yapılan ya da yapılacak olan projeye uygun bir şekilde gerçekleştirilen çevresel risk analizi oluşabilecek çoğu tehlikenin iyi bir yönetim sistemiyle bertaraf edilmesini sağlamaktadır. Yapılan risk analizinin ardından risk değerlendirme aşaması gelmektedir. Bu aşamada tehlikelerin olabilme olasılığı tekrar gözden geçirilerek önlenmesi için hangi tedbirlerin alınması gerektiği planlanmalıdır. İyi bir risk yönetimi tehlikelerin önlenmesi aşamasında oldukça önemlidir. Risk analizinde oluşabilecek tehlikelerin en üst düzeyi düşünülmektedir. Gerçekleşecek bir olayın birden fazla riski olabilir. Bu risklerin oluşma olasılıkları da birbirinden farklı olabilir. Her riske uygun olan önlem tedbirleri alınmalı ve bu tedbirlerin uygulanma süreci doğru bir şekilde kontrol edilmelidir. Çevresel etki risk değerlendirmesi çevreye ve insana verilebilecek zararları önlemek için kullanılması gereken bir yöntemdir. Çevresel risk analizi çeşitli nedenlerle meydana gelen çevresel felaketlerin ardından önem kazanmaya başlamıştır. Yağmur, kar ve çığ düşmesi gibi doğal felaketlerin çevreye verdiği zararın yanı sıra insan eliyle yapılan birçok farklı projenin de çevreye zararları bulunmaktadır. Beklenmeyen bir zamanda oluşan doğa olaylarının gerçekleşmesinin ardından yapılan değerlendirmeler sonucu gereken önlemler alınmaktadır. İnsan eliyle yapılan projelerin çevreye verebileceği zarar projeler haya geçmeden önce tespit edilebilmektedir. Risk değerlendirmesinin amacı çevreye ve insana zarar vermeden büyüme ve gelişmeyi sağlamaktadır. Her yapılan proje gerçekleşme olasılığı çok küçük olsa dahi belirli riskler taşımaktadır. Bu risklerin vereceği zararları önlemek için risk değerlendirmesi yapılarak gereken yönetim planı çıkarılmalıdır.
Çevresel Risk Analizi Nasıl Yapılır?
Çevresel risk analizi nasıl yapılır sorusu birçok kişinin merak ettiği bir konudur. Çevresel risk analizinin ilk ve en önemli kabulü risk değerlendirme sırasında aksi ispat edilene kadar var olabilecek en kötü durumun yaşandığının varsayılmasıdır. Örneğin yanıcı özelliğe sahip olan bir depo dolusu maddenin risk analizi sırasında tüm deponun aynı anda alev alarak çevreye en yoğun zararın verildiği varsayılır. Tehlikeli bir maddenin tek başına bir yerde bulunması bir risk oluşturmamaktadır. Risk, o maddenin saklama ve kullanım koşullarıdır. Risk analizinde sıfır riskin olma olasılığı kabul edilmez. En küçük dahi olsa bir risk olduğu varsayılır. Riskin kaynağıyla ilişkisi bulunan herkes sorumludur. İlişkinin düzeyi sorumluluğun oranını belirler. Çevresel risk değerlendirmesi nedir sorusunun cevabı için öncelikle çevresel riskin 3 ana bileşenini incelemek gerekir. Risk değerlendirmesinin ilk bileşeni halihazırda bulunan durumun değerlendirilmesidir. İkinci bileşen risklerin gerçekleşme sıklığı ve olasılıklarıdır. Son bileşeni ise riskle ilişkili olan sağlık ve çevre etkileridir. Çevresel riskin iki eşdeğeri olasılık ve zarardır. Riskin düzeyini bu iki durum belirlemektedir. Oluşabilecek riskleri minimuma indirmek için olasılık ve zarar bileşenlerinden biri ya da her ikisi düşürülmelidir. Örneğin; %0,1 ihtimalle 1000 kişinin yangından zarar görmesi ile %1 ihtimalle 100 kişinin zarar görme riski aynıdır. Risk değerlendirmelerinde her zaman risk durumları bu kadar net rakamlarla ifade edilemeyebilir. Bu durumda kesinlikle öznel yargılarla karara varılmamalıdır. Karşılaştırılabilen nesnel yargılar kullanılarak risk analizi yapılmalıdır.
Çevresel Risk Değerlendirmesi Formatı
Çevresel risk değerlendirmesi formatı çok önemli avantajlar sunmaktadır. Risk analizi sayısal değerlere dayanarak nesnel yargılarla yapılmaktadır. Bu sayede riskler arasındaki karşılaştırma daha kolay bir şekilde yapılmaktadır. Birden fazla risk olması durumunda alınacak olan önlemlerin öncelik sırasının belirlenmesini sağlamaktadır. Projenin fayda maliyet analizine bilimsel veri oluşturmaktadır. Projede gerçekleşebilecek her olumsuz durum ekstra maliyet gerektirir. Bu maliyetlerin önceden bilinmesi projenin başarı oranını arttırır. Çevresel risk değerlendirme formu oluşturma sürecinde bazı farklı tekniklerden faydalanılmaktadır. Bu teknikler; hata ağacı, karar ağacı, çevresel risk değerlendirme modelleri ve uzman görüşlerini sorgulamaya dayanan yöntemlerdir. Bu çalışma teknikleri risk analizinin daha bilimsel ve nesnel bir zemine oturmasını sağlamaktadır.
ISO 45001 Nedir ve Ne İşe Yarar?
ISO 45001 nedir ne işe yarar sorusu işveren ve çalışanların merak ettiği konular arasında yer almaktadır. ISO 45001 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi’nin uyması gereken standarttır. İşverenler için çalışanlarının güvenliğini sağlamak önemlidir. İş sırasında herhangi bir kaza yaşanmaması için belirli standartlara uyulması ve çalışanlara iş ile ilgili eğitimlerin verilmesi gerekir. İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi çalışanlar için işverenlerin istediği güvenli ortamı sağlamaktadır. ISO 45001 amacı iş yerinde oluşabilecek riskleri minimuma indirilmesini ve muhtemel tehlikelerden çalışanları korumaktır. Bu standarda uyum sağlamak için öncelikle İş Sağlığı ve Güvenliği kriterlerinin planlanması gerekir. Her iş kolunun riskleri birbirinden farklılık gösterir. Bu yüzden işyerlerine özel planlama yapılmalıdır. İş Sağlığı ve Güvenliği kriterlerinin belirlenmesinin ardından oluşabilecek riskler göz önüne alınarak gereken önlemler alınmalıdır. Faaliyet alanına uygun olan satın alım, eğitim ve sağlık önlemleri tamamlanmalıdır. Alınan önlemlerin çalışanlar tarafından uygulanıp uygulanmadığı periyodik olarak kontrol edilmelidir. Alınan önlemlerin yeterli görülmemesi halinde çalışma şartlarında değişiklikler yapılması gerekebilir. ISO 45001 her sektör ve büyüklükte olan işletme için uygulanmalıdır. Standartlar işletmenin türü ve büyüklüğüne uygun olarak tasarlanabilir. İş Sağlığı ve Güvenliği önlemlerinin alınması oluşabilecek olan kazaların ardından yaşanan maddi kayıpları minimuma indirmektedir. Ayrıca sağlıklı ve güvenli bir ortamda çalışan kişilerin iş verimliliği artmaktadır. Güvenli bir ortamda çalışmak için hazırlanan iso 45001 prosedürleri sektöre göre değişiklik göstermektedir. Her sektörün kendine özgü riskleri bulunmaktadır. Prosedürlerin oluşturulabilmesi için öncelikle sektöre uygun bir çevresel risk değerlendirmesi örnekleri çıkarılmalıdır. Ardından risk değerlendirmesi sonuçları incelenerek işletmede oluşabilecek tehlikelerin önlenmesi için bir yol haritası çıkarılmalıdır. Bu yol haritasının uygulamaya geçebilmesi için uyulacak adımlar net olarak belirtilmelidir. Çalışanların belirlenen adımlara uyması gerekirken işverenin ise bu konuda çalışanlara gereken desteği sağlaması gerekir. Çalışma ortamında fiziki iyileştirmeler, eğitim ve ihtiyaç duyulan her konuda gereken destek sağlanmalıdır. Tehlikelerin önlenmesi için çalışan ve işveren birlikteliği önemlidir. Çevresel risk değerlendirmesi yaparak bireye ve çevreye verilen zararı minimuma indirmek isteyen kişiler bu hizmeti NSY Çevre Mühendislik’den alabilir.